جشنواره فیلم ونیز قدیمیترین فستیوال در ستایش هنر هفتم است. همین جمله میتواند اهمیت آن را تمام و کمال به رخ بکشد. ونیز در کنار کن، برلین، تورنتو و پارکسیتی، ۵ شهری هستند که همهساله چشم سینمادوستان را به خود خیره میکنند. امسال با وجود کرونا بسیاری از فستیوالها مطابق روال گذشته برگزار نشدند؛ برخی کاملاً لغو شدند، برخی به صورت مجازی آثار منتخب را اعلام کردند و برخی دیگر نیز همچون جشنواره فیلم ونیز ۲۰۲۰ با رعایت الزامات ایمنی، سعی داشتند بر کرونا غلبه کنند. هفتاد و هفتمین دوره فستیوال فیلم ونیز از ۲ تا ۱۲ سپتامبر به ریاست کیت بلانشت برگزار شد. با برگزاری مراسم اختتامیه و اعلام فهرست برندگان جشنواره فیلم ونیز ۲۰۲۰ ، جایزه شیر طلایی به فیلم «سرزمین خانهبدوشها» اثر کلویی ژائو اهدا شد.
فهرست آثار راهیافته به بخش رقابت اصلی امسال عبارتند از:
• «و فردا کل دنیا» (با عنوان انگلیسی «And Tomorrow the Entire World»)
• «رفقای عزیز» (با عنوان انگلیسی «Dear Comrades»)
• «مرید» (با عنوان اصلی «The Disciple»)
• «در میانه مردن» (با عنوان انگلیسی «In Between Dying»)
• «لیلا در حیفا» (با عنوان اصلی «Laila in Haifa»)
• «عشاق» (با عنوان انگلیسی «Lovers»)
• «خواهران ماکالوسو» (با عنوان انگلیسی «The Macaluso Sisters»)
• «خانم مارکس» (با عنوان اصلی «Miss Marx»)
• «دیگر برف نخواهد بارید» (با عنوان انگلیسی «Never Gonna Snow Again»)
• «مراسم جدید» (با عنوان انگلیسی «New Order»)
• «سرزمین خانهبدوشها» (با عنوان اصلی «Nomadland»)
• «شب» (با عنوان اصلی «Notturno»)
• «پدر ما» (با عنوان اصلی «Padrenostro»)
• «تکههای یک زن» (با عنوان اصلی «Pieces of a Woman»)
• «کجا میروی آیدا؟» (با عنوان اصلی «Quo Vadis, Aida?»)
• «خورشید» (با عنوان انگلیسی «The Sun»)
• «زن یک جاسوس» (با عنوان انگلیسی «Wife of a Spy»)
• «دنیایی که در پیش است» (با عنوان اصلی «The World to Come»)
۴۴ درصد (۸ فیلم از بین ۱۸ اثر) را کارگردانان زن ساختهاند و این رقم حاکی از رشد تنوع جنسیتی در فستیوال ونیز است. در میان آثار حاضر در جشنواره فیلم ونیز ۲۰۲۰ ، نام سه فیلم ایرانی هم به چشم میخورد: «خورشید» ساخته مجید مجیدی، «جنایت بیدقت» به کارگردانی شهرام مکری و «دشت خاموش» اثر احمد بهرامی.
مراسم اختتامیه ساعت ۷ شب ۱۲ سپتامبر به مجریگری آنا فولیهتا (بازیگر ایتالیایی) برگزار شد. فهرست کامل برندگان جشنواره فیلم ونیز ۲۰۲۰ عبارتند از:
برندگان بخش مسابقه
• شیر طلایی بهترین فیلم: «سرزمین خانهبدوشها» (Nomadland) اثر کلویی ژائو
• شیر نقرهای – جایزه بزرگ هیئت داوران: «مراسم جدید» (New Order) اثر میشل فرانکو
• شیر نقرهای بهترین کارگردانی: کیوشی کوروساوا برای فیلم «زن یک جاسوس» (Wife of a Spy)
• جام روباه بهترین بازیگر زن: ونسا کربی برای بازی در فیلم «تکههای یک زن» (Pieces of a Woman)
• جام روباه بهترین بازیگر مرد: پیرفرانچسکو فاوینو برای بازی در فیلم «پدر ما» (Padrenostro)
• جایزه بهترین فیلمنامه: «مرید» (The Disciple) به نویسندگی چیتانیا تامهانه
• جایزه ویژه هیئت داوران: آندری کونچالوفسکی، «رفقای عزیز» (Dear Comrades)
• جایزه مارچلو ماسترویانی برای بهترین بازیگر جوان: روحالله زمانی برای بازی در فیلم «خورشید»
معرفی فیلمهای جشنواره فیلم ونیز ۲۰۲۰: بخش مسابقه اصلی
در ادامه به معرفی فیلم های راه یافته به بخش اصلی رقابت های جشنواره فیلم ونیز 2020 اشاره خواهیم کرد:
• «و فردا کل دنیا»
فیلم «و فردا کل دنیا» (با عنوان انگلیسی «And Tomorrow the Entire World») محصول کشور آلمان و فرانسه است. جولیا فون هینز در مقام کارگردان و نویسنده، داستان جوانانی را روایت میکنند که درگیر منازعات سیاسی شدهاند. «و فردا کل دنیا» یک درام جنایی با مضامین عاشقانه است که میخواهد نشان دهد یک نفر تا کجا حاضر است پای تعهدات سیاسیاش باقی بماند.
• «رفقای عزیز»
«رفقای عزیز» (با عنوان انگلیسی «Dear Comrades») فیلمی است محصول روسیه به کارگردانی آندری کونچالوفسکی. این فیلم داستان واقعی رویدادهای سال ۱۹۶۲ در اتحاد جماهیر شوروی را به تصویر میکشد؛ جایی که زنی به نام لیودا سیومنا (با بازی جولیا وایسوتسکایا) با پیروی از ایدئولوژی استالین در جنگ جهانی دوم جنگیده است اما بروز یک حادثه و گم شدن دخترش، زندگی او را برای همیشه تغییر میدهد.
• «مرید»
فیلم «مرید» (با عنوان اصلی «The Disciple») به کارگردانی چیتانیا تامهانه ساخته شده و از سوی کشور هند در جشنواره فیلم ونیز شرکت کرده است. فیلم «مرید» داستان مردی را روایت میکند که زندگیاش را وقف تبدیل شدن به یک خواننده موسیقی کلاسیک هندی صرف کرده و در این راه پایبند سنتها و اصول استادان قدیمی بوده است. اما با گذر سالها، تردیدهای او نسبت به این که چطور باید به مهارت بالا دست یابد آغاز میشوند.
• «در میانه مردن»
«درمیانه مردن» (با عنوان انگلیسی «In Between Dying») یک درام جادهای به نویسندگی، کارگردانی و تهیهکنندگی حلال بیداروف است. این اثر از آذربایجان، مکزیک و آمریکا در جشنواره فیلم ونیز ۲۰۲۰ شرکت کرده است. فیلم، داستان عاشقانه داوود را روایت میکند؛ مردی جوان که سعی دارد خانواده واقعیاش را پیدا کند و در طول یک روز، چرخه عمرش را کامل میکند. زمانی که او عشق را پیدا میکند، در جایگاهی است که همیشه زندگی میکرده، اما این بار خیلی دیر شده است.
• «لیلا در حیفا»
فیلم «لیلا در حیفا» (با عنوان اصلی «Laila in Haifa») یک درام فرانسوی – اسرائیلی است. عاموس گیتای، نویسندگی، تهیهکنندگی و کارگردانی فیلم را بر عهده دارد. اتفاقات فیلم «لیلا در حیفا» طی یک شب سرنوشتساز در شهر حیفا رخ میدهند و ما شاهد زندگی تودرتوی پنج زن هستیم. فیلم سعی دارد تصویری از حیات یکی از مکانهایی ارائه دهد که فلسطینیها و اسرائیلیها میتوانند در آن رابطه رو در رو داشته باشند.
• «خواهران ماکالوسو»
«خواهران ماکالوسو» (با عنوان انگلیسی «The Macaluso Sisters») داستان پنج خواهر را روایت میکنند که پس از مرگ یکی از آنها در کودکی، چهار خواهر دیگر در طول زندگی خود دچار تروما و اندوه شدیدی میشوند. اما دانته، هنرپیشه و نمایشنامهنویس ایتالیایی، این فیلم را بر اساس یکی از نمایشنامههای خود ساخته است.
• «خانم مارکس»
فیلم «خانم مارکس» (با عنوان اصلی «Miss Marx») از ایتالیا، فرانسه و بلژیک در جشنواره فیلم ونیز ۲۰۲۰ شرکت کرده است. سوزانا نیکارلی، نویسنده و کارگردان ایتالیایی در تازهترین اثر خود، داستان جوانترین دختر کارل مارکس، النور باهوش، درخشان و آزاد را روایت میکند. در میان زنانی که به اولین جنبشهای فمینیسم و سوسیالیسم پیوستند، النور برای حقوق زنان و ممانعت از کار کودکان جنگید. در سال ۱۸۸۳، النور با ادوارد اولینگ ملاقات کرد و زندگیاش درگیر یک داستان عشقی پرشور اما تراژیک شد. «خانم مارکس» فیلمی در ژانر زندگینامهای با بازی رامالا گری، پاتریک کندی و فیلیپ گرونینگ است.
• «دیگر هرگز برف نخواهد بارید»
«دیگر هرگز برف نخواهد بارید» (با عنوان انگلیسی «Never Gonna Snow Again») به کارگردانی و نویسندگی ماوگوژاتا شوموفسکا و میکال انگلرت ساخته شده است. اتفاقات این فیلم لهستانی-آلمانی پیرامون یک مهاجر اکراینی رخ میدهند که به عنوان ماساژور مشغول به کار شده اما به شکلی غیرمنتظره به شخصیتی پرطرفدار در میان مشتریانش تبدیل میشود. الک اوتگوف نقش اصلی فیلم را بازی میکند.
• «مراسم جدید»
فیلم «مراسم جدید» (با عنوان انگلیسی «New Order») یک تریلر پادآرمانشهری به کارگردانی و نویسندگی میشل فرانکو است. فیلم در مکزیک و فرانسه ساخته شده و داستان یک مراسم عروسی باشکوه در طبقات بالایی اجتماع را روایت میکند که با ورودی میهمانانی ناخوانده، همه چیز زیر و رو میشود. دیهگو بونتا و نایان گونزالز نورویند بازیگران اصلی فیلم «مراسم جدید» یا «نظم نوین» هستند.
• «سرزمین خانه بدوش ها»
فیلم Nomadland 2020 «سرزمین خانه بدوش ها» توانست شیر طلایی جشنواره فیلم ونیز را از آن خود کند. این فیلم آمریکایی که شانس کسب اسکار را نیز دارد، داستان زنی را روایت میکند که از پس از فروپاشی اقتصادی روستایش در اتفاقات سال ۲۰۰۸، مجبور میشود با یک ون به سفر جادهای برود و زندگی را به شکل دیگری تجربه کند. کلویی ژائو در مقام نویسنده و کارگردان، بر اساس کتابی نوشته جسیکا برودر، ما را با صحرانشینی مدرن آشنا میکند. فرانسیس مکدورموند بازیگر نقش اصلی این فیلم را ایفا میکند.
• «پدر ما»
فیلم «پدر ما» (با عنوان اصلی «Padrenostro») ساخته کلودیو نوچه، نویسنده و کارگردان ایتالیایی است. این فیلم درام داستان بلوغ والریو، پسری ۱۰ ساله در شهر رم ۱۹۷۶ را روایت میکند. والریو و مادرش سوءقصد یک تروریست به جان پدر خانواده را به چشم میبینند و این موضوع باعث ترس و آسیبپذیری دائمی کل خانواده میشود. در تابستان، والریو با کریستین آشنا میشود؛ پسری که کمی از او بزرگتر است. این آشنایی زندگی والریو را برای همیشه تغییر میدهد. پیرفرانچسکو فاوینو برای بازی در نقش پدر والریو توانست جایزه بهترین بازیگر مرد جشنواره فیلم ونیز ۲۰۲۰ را دریافت کند.
• «تکههای یک زن»
«تکههای یک زن» (با عنوان اصلی «Pieces of a Woman») فیلمی محصول کانادا و مجارستان است. کورنل موندروتسو، کارگردان فیلم و تئاتر مجارستانی در فیلم جدید خود داستان زوجی را روایت میکند که انتظار تولد فرزندشان را میکشند اما همه چیز با یک زایمان خانگی به دستان مامایی مضطرب به هم میریزد. ونسا کربی در این فیلم نقش مارتا، مادر بارداری را بازی میکند که فرزندش را به دلیل اهمالکاری ماما از دست داده و حالا باید علاوه بر پیگیری قضایی او، رابطه شکننده با شوهر (با بازی شایا لباف) و مادرش را هم ترمیم کند. ونسا کربی برای بازی در این نقش توانست جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره فیلم ونیز ۲۰۲۰ را دریافت کند.
• «کجا میروی آیدا؟»
فیلم «کجا میروی آیدا؟» (با عنوان اصلی «Quo Vadis, Aida?») یک درام جنگی بینالمللی است. یاسمیلا ژبانیچ در مقام نویسنده، تهیهکننده و کارگردان، قصهای پیرامون زنی به نام آیدا را روایت میکند که در شهر کوچک سربرنیتسا، مترجم سازمان ملل است. در ماه جولای ۱۹۹۵، ارتش جمهوری صرب بوسنی کنترل شهر را در اختیار میگیرد و کشتار دستهجمعی آغاز میشود. نسلکشی سربرنیتسا، دومین کشتار بزرگ اروپا پس از جنگ جهانی دوم است؛ جایی که بیش از ۸ هزار نفر از ساکنین شهر مسلماننشین سربرنیتسا قتل عام شدند.
• «خورشید»
فیلم «خورشید» (با عنوان انگلیسی «The Sun») ساخته مجید مجیدی است. مجیدی در کنار نیما جاویدی، قصه کودکان کاری را روایت میکند که برای بهبود وضعیت زندگی خود دست به کارهای خطرناک میزنند. علی نصیریان، جواد عزتی و طناز طباطبایی هنرپیشگان معروف فیلم هستند اما بازی بینظیر روحالله زمانی در کنار دیگر کودکان کار توجه مخاطبان را به خود جلب میکند. «خورشید» نمایانگر فضای تلخ و سیاه کودکان کار است؛ کودکانی که با پدر و مادر معتاد، محرومیت از تحصیل و پیشرفت، تبعیضهای نژادی و تلاش طاقتفرسا برای زندهماندن دست و پنجه نرم میکنند. روحالله زمانی، کودک کاری که تا یک سال پیش در مترو دستفروشی میکرد، بازی خارقالعادهای ارائه داده است؛ عملکردی که موجب شد کیت بلانشت نام او را به عنوان بهترین بازیگر نوظهور جشنواره فیلم ونیز ۲۰۲۰ معرفی کند.
• «زن یک جاسوس»
فیلم «زن یک جاسوس» (با عنوان انگلیسی «Wife of a Spy») دیگر فیلم آسیایی هفتاد و هفتمین دوره فستیوال فیلم ونیز بود. کیوشی کوروساوا، که هیچ نسبتی با کارگردان فقید ژاپنیها ندارد، در فیلم جدید خود داستان یک تاچر ژاپنی را روایت کرده که همسرش را برای سفر به منطقه منچوری ترک میکند. اما اقداماتی که او در ادامه انجام میدهد، باعث سوء تفاهمی بزرگ بین او و زنش میشوند. یو آئوی، ایسی تاکاهاشی و ماساهیرو هیگاشیده از جمله بازیگران فیلم «همسر یک جاسوس» هستند.
• «دنیایی که در پیش است»
فیلم «دنیایی که در پیش است» (با عنوان اصلی «The World to Come») یک درام آمریکایی به کارگردانی مونا فستولد است. رون هنسن و جیم شپارد، فیلمنامه فیلم را بر اساس داستانی به همین اثر شپارد نوشتهاند. داستان فیلم جایی در میانه قرن ۱۹ در ساحل شرقی آمریکا روایت میشود. دو زوج همسایه که درگیر چالشهای جسمی و روانی هستند با سختی و انزوا مبارزه میکنند. ونسا کربی، کاترین واترستون، کریستوفر ابوت و کیسی افلک بازیگران اصلی فیلم هستند.